Tang nyae bhuru mole dari talon. Ngibhe onso’on aropa rebbha. Terros ka kandhang. Sakeng ta’ atolean, nyae ta’ ngatela ka Mat Salim se pareppa’na ghimeng kalaban masang mandhira.
Ta’ abit, kakedhing sape e kandhang la asoara: “imaaaaaaa…”. Soara se la biasa kakedhing pan are. Se-emaksod sape kalaban soara “ima”, ghiniko benni ‘Ima’ nyamana oreng. Benni nyamana tatanggha. Karo kakedhinganna e kopeng.
“Be’en mare ngakan, cong Lim?”, tanya nyae ka Mat Salim saellana nyae mare aberi’ pakan ka sapena. Salim kompoyya tang nyae se nomer tello’. Teppa’ tang ale’.
“Pon mare, nye. Kule mun lapar ta’ usa tanya’aghi. Pagghun langsung ngakan”, jawabbha Mat Salim sambi terros masang mandhira Mera Pote e ghedung romana. Mandhira dari plastik.
Are sateya, reng-oreng e kampong pareppa’na nyiapaghi acara kaangghuy nyambut are kamardhikaan Indonesia 17 Agustus 2018.
Nyae, saellana tojhu’ e seddhi’na Salim, karo athek-ethek ngatela komppoyya sibuk sajjhana dhibik. Sambi meker ben nalekteghe apa se ekalako, nyae akherra atanya ka Mat Salim.
“Apa jia se ekalako been, cong? Apa gunana jareya?”.
“Abbbbeeeee, nyae reya mak ta’ andi’ rassa nasionalisme. Reya mandhira Mera Pote, mandhira Indonesia”, tegghas Salim ajawab tape tetep ta’ ale-tolean. Tanangnga terros ghimeng masang tale ka mandhira tong-settong.
Nyae karo ngalegghek ngedingaghi bantana Salim sambi nyarodut kopina se ghi’ panas. Nyae se ta’ perna asakola, cora’na ta’ ngarte ka jawabanna Salim.
“Beee, ma aghella’ sampeyan, Nyi?”, cepet Salim arespon ka ghellaan nyaena. Eker-pekker so Salim, rassana tada’ ca’ oca’ se kaghejha’an. Tada’ oca’ oca’ se loco. Kasokan margha apa ra-kera?
Saongghuna mun Salim mekker pole, ghellaanna nyaena cet la biasa. Kasokan otaba enjha’, cet labiasa ngalegghek mun bada se ta’ ekangarte ben nyae.
“Apa parlona jareya, Lim? Polana Ghi’ puru na’ kanak ngoda e jalan pada sibuk enga’ been reya? Mangkana sengko’ atanya ka been”.
Duh. Payaa, nyae reya ta’ ngarte-ngarte ka jawabanna sengko’, oca’ Salim e atena. Maske arassa lesso se ajawabah marghana nyaena cora’ ta’ kera ngarte, tape Salim tetep aberi’ jawaban.
“Nyiiii, reya mandhira Mera Pote. mandhira Indonesia. Ngarte?”
“Iye mun jareya sengko’ ngarte cong. Maske sengko’ ta’ asakola, esoro asakola karo nyandha’ bukkol, mun karo bendera Mera Pote, ye sengko’ ngarte la”.
Abbeee nyae reya ebhele’enna pas abhanta jhang-lanjhang se laen, oca’ Salim pole e atena. Pas ‘acurhat’ mun ca’oca’anna na’ kana’ ngoda sateyaan.
“Iye, tina mun ngarte. Sateya are apa?”
“Been ma’ atanya are?”
“Beh, jawab kellu”.
“Sateya kemmis”.
“Kamis”.
“Jareya kan ca’ bahasana. Kemmis reya ca’ Madhurana”.
“Ma’ tao?”.
“Beeeee, sengko’ reya mun pas epakuliya enga’ na’ kana’ sateya, ya penter keya. Iye reng lamba’ karo tao se mabini’na ana’a. Mun sateya mun ta’ kuliah ki’ ta’ epabini’i”.
“Iye, tao sateya tangghal berempa?”.
“Tangghal Madhura?”.
“Benni, panangghalan umum”.
“Ma’ sengko’ cora’ ta’ pate enga’ mun panangghalan umum, tangghal berempa sateya?”.
“Sateya tangghal 16 Agustus. Lagghuna tanggal 17 Agustus”.
“Abbeeee, sateya Agustus ya”, nyae agu’ onggu’. Dari bajana, nyae cora’ bada se epeker. Tape Salim terros sibuk kalaban kerjaanna.
Ta’ abit, metto oca’ pole dari nyae.
“Ghi’ ngodana sengko’ lamba’ panangghalan umum reya ta’ pate eangghuy. Oreng seppo lamba’ karo ngajari ngangghuy panangghalan Madhura. Egabay ca’ oca’an ka ana’an kalaban reng seppo lamba’, panangghalan umum reya panangghalanna oreng kaper. Duh, sateya jaman la aombha ongghu, ya cong”.
Mat Salim tagharjhat. Akherra Mat Salim atole ka nyaena. “Bah, mak bisa ekoca’ panangghalan kaper”.
“Ta’ tao keya sengkok. Lamba’ e jamanna sengkok ki’ ngoda, na’ kana’ ngoda reya ta’ andhi’ kabengalan kaangghuy atanya enga’ kana’ ngodatan sateyaan. Lamba’ roa mun bada na’ kana’ ngoda bennya’ atanya ka reng seppo, eangghap ta’ sopan”.
Mat Salim sateya se agu’ onggu’ ngedingaghi caretana nyaena. Jaman la bennya’ aoba, oca’ reya se lako kakeding eoca’aki nyaena.
“Beh, berema, berema caretana been, areya ma’ pas sengko’ se acareta jaman lamba’. Kan sengko’ se terro ngedingakina careta jaman sateya”, nyae cora’ sadar la talebet bennya’ abanta jamanna dibi’. Daddina careta aoba ka jaman lamba’.
Mat Salim lajhu atanya pole ka nyaena soal tanggal 17 Agustus.
“Tao tangghal 17 Agustus jha’ Indonesia mardhika?”, nyae karo akethek. Tandhana ta’ ngarte.
“Indonesia mardhika tangghal 17 Agustus. Mangkana oreng sakampong sibuk sateya nyiapaghi kaangghuy acara lagghuna. Lagghuna reya bada upacara ngengae are kamardhikaan”.
“Oh, kodhu bada acara enga’ reya ya? Ooo…”.
“Iye, nye. Kaangghuy maenga’ otamana ka na’ kana’ ngoda sateyaan makle ta’ karo ka bara’ ka temor ngokor lorong. Ma’ le enga’ jha’ kamardhikaan reya ekaolle kalaban cara perang. Oreng lamba’ aperang”.
Nyae temmu enga’ ka tombak se bada e dapor. Tombak dhatinanna juju’.
“Iya, ngkok enga’ cong. Kaena ba’na perna acareta jha’ oreng-oreng seppo lamba’ reya aperang kalaban oreng Balanda ben Jeppang caen. Tombak se e dapor ekibeh aperrang. Caen kayena been, oreng lamba’ mun ta’ aperrang ya ta’ bisa ngakan. E parenta malolo ban Balanda. Masa enga’ jareya cong?”.
“Iye, enga’ jareya”.
“Ta’ nyaman mun enga’ jareya, cong”.
“Iya, mangkana jareya seekoca’ ejajah”.
“Apa pole jiah cong?”.
Mat Salim saongghuna lesso se alajjha’anna nyaena. Tape Salim neser ka nyaena se la towa. Ta’ daddhi se pegghella.
“Ejajah reya ya eparenta ben oreng Balanda ban oreng Jeppang lamba’. Oreng se ejajah reyah oreng se ta’ mardhika. Oreng ta’ mardhika ye odi’na agantong ka oreng laen, agantong ka tokang jajah”.
“Ooo iye, iya. Ngkok loppa. Kaena been cora’ perna ngoca’ keya enga’ jareya. Caen caretana kaena, lamba’ bennyak oreng se mangkat aperrang pas ta’ mole pole. Bada keya se mole keng sakoni’ etembhang pamangkatta. Bannya’ se mate e tempat perrang. Tape maske bennya’ se ta’ mole, mate e perrang, pagghun bannya’ se mangkat kaangghuy aperrang. Caen kayena been, oreng aperrang kaangghuy daddhi oreng se mardhika. Kaangghuy daddhi nagara se mardhika”.
Nyae maelang ka dapor. Ta’ abit la temmu kaloar pole ngibe tombak dari dapor ebaghi ka Mat Salim.
“Reya esoro sempen. Areya caen kayena ce’ paelang. Kaangghuy maenga’ jaman lamba’ oreng kodhu aperrang kaangghuy daddhi mardhika. Tape oreng ma’ bengal ka pate ya cong?”.
“Arowa seekoca’ nasionalisme, nye?”
“Apa jiah, cong? Mulae kella’ ngkok terro atanyaa ka been, apa jiya nasionalisme?”.
Mat Salim mekker kaangghuy ajawab. Nyare kalimat se ghampang ekangarte nyaena. Kalamun ngangghuy basa na’ kana’ kuliah, paste nyaena ta’ kera ngarte.
“Coba nyae andi’ sapeh, pas ekala’a oreng sapena. Ebaghi njha’?”
“Iya, njha’ cong”.
“Nyae andi’ pesse, pas ekala’a oreng pessena. Ta’ ebaghi kan?”
“Iya, njha’ cong”.
“Otaba tombak reya. Oreng laen se ta’ andi’ hak pas romoro ngala’a. Pagghun ta’ ebaghi kan?”
“Iya, ta’ ebaghi cong”.
“Jiah nasionalisme”.
“Ooo jiah nasionalisme ye”.
Mat Salim aongghu’. Dalam atena, Salim arassa bhunga polana nyaena cora’ ngarte ka jawabanna. Tina jia poko ngarte sakone’ ma’ le ta’ atanya pole, oca’ Salim e atena sambi nerrosaghi masang mandira.
Tape ta’ abit, nyaena aoca’ pole ka Salim ki’ ta’ mare banta nasionalisme.
“Tape mun enga’ jareya cong, mun karo sape otaba pesse se’ekalaa ben oreng, mun sengkok ta’ aperranga jha’. Tina abhangu’an ebaghiya pesse otaba sape katembhang a perrang. Karo sape ben pesse bisa esare pole, ta’ eporopa pateh”.
Addu, sala ajelassaki nasionalisme ka tang nyae la.
Saellana aoca’ jareya e dalam atena, Mat Salim lanjut pole ka kasibukanna masang mandhira.